Toegankelijkheidsrichtlijn e-books en (web)apps

Om digitale producten en diensten toegankelijk voor mensen met een beperking, werd in 2019 de Europese Toegankelijkheidsrichtlijn gepubliceerd en breed aangenomen. Momenteel wordt deze richtlijn omgezet in Nederlandse wetgeving en zal vanaf 28 juni 2025 voor onder andere e-books en (web)apps in werking treden. Hoe de richtlijn voor e-books en (web)apps eruit ziet lees je hieronder.

1.1: Diensten en organisaties

1.1.1: Welke producten vallen hier onder?

Deze richtlijnen gelden voor e-boeken (niet luisterboeken) en voor software (websites en apps) voor het lezen van digitale boeken. De software op e-readers valt onder een andere onderdeel.

1.1.2: Welke organisaties moeten iets met de richtlijn?

1. Uitgevers en distributeurs van e-books;
2. Verkopers en uitleners van e-books (zoals bibliotheken, webshops en boekenwinkels);
3. Bedrijven die een dienst en/of software aanbieden voor het openen of lezen van e-books.

Er geldt een uitzondering voor ondernemingen met minder dan 10 medewerkers en die minder dan 2 miljoen euro omzet hebben.

1.2: Wat moet je aanpassen aan je diensten?

Je website en alle software voor het lezen van e-books moeten toegankelijk worden. Ook het e-book zelf moet te lezen/luisteren zijn door iemand met een beperking. Verder moet je uitleg geven over hoe toegankelijk jouw dienst is.

1.2.1: Wat is ‘toegankelijk’?

De European Accessibility Act (EEA) geeft geen strikte definitie van een toegankelijke dienst. Er staan wel veel indirecte verwijzingen naar de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Dat is de internationale standaard voor digitale toegankelijkheid. We kijken daarom naar de WCAG om te bepalen wat ‘toegankelijk’ betekent.

De WCAG richtlijnen zijn verdeeld over vier onderwerpen: waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust. In de EEA staat dat deze vier onderwerpen relevant zijn voor de wet.

Waarneembaar betekent dat iemand die een zintuig mist, toch de informatie kan krijgen. Bijvoorbeeld ondertiteling voor iemand die slechthorend is. Wanneer je je applicatie Bedienbaar maakt, kan iemand bijvoorbeeld via een spraakinterface of toetsenbord de knoppen bedienen. Begrijpelijk gaat bijvoorbeeld over consistente navigatie, duidelijke knoppen en behulpzame foutmeldingen. Tenslotte betekent Robuust dat je dienst goed samenwerkt met hulptechnologie. Voorleessoftware kan de lezer dan bijv. vertellen of een e-book wel of niet is toegevoegd aan favorieten.

1.2.2: Eisen aan software voor het lezen van e-books

Alle software voor het lezen van e-books moet toegankelijk zijn, dus waarneembaar, begrijpelijk, bedienbaar en robuust. Denk bij software aan een web reader, een app op een smartphone of tablet of een desktop programma.

1.2.3: Eisen voor dienstverleners

1. Je website moet toegankelijk zijn.
2. Je legt uit hoe je dienst werkt en hoe die samenwerkt met bijbehorende producten. Je geeft ook informatie over de toegankelijkheidskenmerken van je dienst/producten en met welke hulpapparaten het werkt.
   Dat moet op deze manier:
   1. De informatie wordt via minimaal twee manieren (zintuigen) aangeboden. Bijvoorbeeld via tekst en geluid.
   2. De informatie is (ook) beschikbaar in tekstformat (bijv. HTML), zodat die kan worden voorgelezen door hulpsoftware en dat lezers bijv. zelf het font kunnen aanpassen.
   3. De informatie is voor alle gebruikers waarneembaar. Bij een filmpje voeg je bijv. ondertiteling toe voor slechthorenden en een beschrijvende voice-over (audiodescriptie) voor slechtzienden.
   4. Je biedt een alternatief voor informatie die alleen te zien of te beluisteren is. Bijv. een beschrijvende tekst tonen bij afbeeldingen of grafieken.
   5. De informatie wordt op een begrijpelijke manier gepresenteerd. Dat betekent o.a. dat informatie in een logische volgorde en op een voorspelbare manier laat zien (zie ook WCAG 3.2.3 & 3.2.4).
   6. De informatie wordt gepresenteerd met voldoende contrast, een lettertype in geschikte grootte (zo groot als nodig is voor de gebruiksomstandigheden).
   7. De informatie heeft een aanpasbare letter-, regel- en alinea-afstand.
3. Je ondersteunende diensten (zoals helpdesks en callcenters) moeten op een toegankelijke manier informatie geven over de toegankelijkheid van je dienst en met welke hulpapparaten je product of dienst werkt.
   1. Bied minimaal 2 contactopties aan. Bellen is geen optie voor iemand die doof is, en mailen kan lastig zijn voor iemand met een verstandelijke beperking.
4. Je maakt een toegankelijkheidsverklaring en publiceert die openbaar en op een toegankelijke manier, bijvoorbeeld in de algemene voorwaarden.
   1. Beschrijf je dienst en hoe de dienst werkt.
   2. Beschrijf de manier waarop je aan de toegankelijkheidsrichtlijnen voldoet.
   3. Beschrijf hoe je er in je organisatie voor zorgt dat jouw dienst toegankelijk blijft.
5. Je hebt procedures die garanderen dat de dienstverlening in overeenstemming met de toepasselijke toegankelijkheidsvoorschriften blijft.
6. Als je dienst niet toegankelijk is: neem direct maatregelen om dit te herstellen, én meld dit direct bij de bevoegde nationale autoriteiten.

1.2.4: Eisen voor e-books

1. De inhoud van een e-book moet waarneembaar, begrijpelijk, bedienbaar en robuust zijn (zie WCAG), met inbegrip van:
   1. Het e-bookbestand moet goed functioneren met verschillende hulptechnologieën (zoals voorleessoftware of techniek voor het omzetten naar braille)
   2. Digitaal rechtenbeheer mag geen toegankelijkheidsfuncties blokkeren.
   3. Mensen met een beperking moeten toegang hebben tot de inhoud, de navigatie, de lay-out en de weergaveopties.
2. Als een e-book audio bevat, moet je tegelijkertijd kunnen lezen en luisteren. Tekst en audio moeten dus gesynchroniseerd zijn.
3. Het e-book bevat informatie over haar toegankelijkheidsfuncties in de metadata. Bijv. met welke technologieën het goed werkt.
4. Voor stripboeken, kinderboeken en kunstboeken zijn mogelijk niet alle toegankelijkheidsvoorschriften van toepassing.

Bron: European Accessibility Act (EAA)